Η Μαρία Γαβουνέλη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο – Athens PIL, Associate Research Fellow, Institute of Advanced Legal Studies, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (2005-2019) και Ειδικός Σύμβουλος (Senior Policy Advisor), ΕΛΙΑΜΕΠ. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019 ήταν επισκέπτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της California Berkeley ως υπότροφος του ιδρύματος Fulbright. Έχει αποφοιτήσει από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1987, υπότροφος Α. Παπαδάκη, βραβείο Μ. Στασινοπούλου) και από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, όπου απέκτησε LL.M. in international law (1988) και διδακτορικό (Ph.D.) στο διεθνές δίκαιο του περιβάλλοντος (1994, υπότροφος ΙΚΥ). Για τη διδακτορική της διατριβή με θέμα: “Pollution from offshore installations” τιμήθηκε με το διεθνές βραβείο Paul Guggenheim.
Έχει εκτεταμένο ερευνητικό έργο (ORCID id: 0000-0002-4509-9513; SSRN: top 10%; Google Scholar h-index 10, i10-index 10; ResearchGate: 13,08 – consistently most read στη Νομική Σχολή) και σημαντική εμπειρία στην προσέλκυση και διαχείριση ερευνητικών προγραμμάτων: μεταξύ αυτών προγράμματα ‘Αριστεία ΙΙ’ και ΕΛΙΔΕΚ, πολλαπλά COST και δράσεις Jean Monnet. Εκλεγμένο μέλος της Κοσμητείας της Νομικής Σχολής (2017-2018), μέλος της Επιτροπής Ερευνών, Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας – ΕΛΚΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών (2017-) και μέλος της συντονιστικής επιτροπής Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών, μεταξύ των οποίων των δυο νέων αγγλόφωνων ΠΜΣ της Νομικής Σχολής. Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας & Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ), ΤΕΣ Κοινωνικών Επιστημών (2014-2016).
Επισκέπτρια καθηγήτρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ιδίως στο Royal Institute of International Affairs (Chatham House), το Βρετανικό Ινστιτούτο Διεθνούς και Συγκριτικού Δικαίου (British Institute of International and Comparative Law), στο Πανεπιστήμιο της Tulane (ΗΠΑ), στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου (Brodies Lectures in International Law), τα Πανεπιστήμια της Γλασκόβης, του Manchester, της Ουτρέχτης. Είναι μέλος πολλών ακαδημαϊκών εταιρειών: συντονίστρια στην Ομάδα Εργασίας για το Δίκαιο της Θάλασσας (LAWSEA) της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Διεθνούς Δικαίου (ESIL), έχοντας υπηρετήσει ως συμπρόεδρος της αντίστοιχης ομάδας (LOSIG) στην Αμερικανική Εταιρεία Διεθνούς Δικαίου (ASIL). Είναι μέλος της International Law Association, μέλος στις επιτροπές on Sea-Level Rise και on Cables and Pipelines (President’s appointee). Είναι Πρόεδρος της Ένωσης Διεθνούς Δικαίου – Ελληνικού κλάδου της ILA και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Διεθνούς Δικαίου & Διεθνών Σχέσεων. Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Αιγαίου για το Δίκαιο της Θάλασσας και το Ναυτικό Δίκαιο (2019-2020).
Έχει εκτενές συγγραφικό έργο, το οποίο περιλαμβάνει τέσσερις μονογραφίες: Pollution from offshore installations (Martinus Nijhoff, 1995 - Βραβείο Guggenheim), State Immunity and the Rule of Law (Αντ. Ν. Σάκκουλας, 2001), Functional jurisdiction in the Law of the Sea (Martinus Nijhoff, 2007) και Ενεργειακές εγκαταστάσεις στη θάλασσα (Νομική Βιβλιοθήκη, 2016), την επιμέλεια 8 συλλογικών έργων, πολλές συμμετοχές σε συλλογικούς τόμους και πλήθος άρθρων στα ελληνικά, τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα ιταλικά ενώ ομιλεί ακόμη με άνεση ισπανικά και διαθέτει βασικές γνώσεις γερμανικών. Είναι εκ των αρχισυντακτών του Yearbook of International Environmental Law (OUP).
Είναι Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (2019-2022), μέλος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Δικτύου των Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (European Network for National Human Rights Institutions – ENNHRI) και του Bureau της Παγκόσμιας Συμμαχίας των Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Global Alliance of National Human Rights Institutions – GANHRI). Μετέχει στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων κατά της Διαφθοράς (Expert Group against Corruption) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Μετέχει στο διοικητικό συμβούλιο (Management Group) της Ομάδας Εργασίας κατά της Δωροδοκίας σε Διεθνείς Επιχειρηματικές Συναλλαγές (Working Group on Bribery) στον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), έχοντας υπηρετήσει ως αντιπρόεδρος κατά την περίοδο 2005-2013. Είναι επίσης επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς (Group of States Against Corruption – GRECO) από το 2005.
Είναι δικηγόρος Αθηνών και έχει επανειλημμένως ορισθεί διαιτητής και πρόεδρος διαιτητικών σχηματισμών, συμπεριλαμβανομένου ικανού αριθμού διαιτησιών σε θέματα ενέργειας.