Ο Βασίλης Κουγέας σπούδασε Νομικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, παρακολούθησε το μεταπτυχιακό Σεμινάριο Διοικητικού Δικαίου του Ιδρύματος Διοικητικού Δικαίου Μ. Στασινοπούλου και μαθήματα Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο U.L.B. των Βρυξελλών. Σπούδασε Δημόσια Διοίκηση στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Paris I Panthéon - Sorbonne με επιβλέπουσα την Ελένη Αρβελέρ.
Εργάσθηκε ως μετακλητός υπάλληλος στο Νομικό Γραφείο και στο Γραφείο Τύπου της Προεδρίας της Ελληνικής Δημοκρατίας (1974) και ως υπότροφος στα Γραφεία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Επίσης, ως επιστημονικός συνεργάτης της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (1981-3) την οποία εκπροσώπησε σε εθνικές και ευρωπαϊκές επιτροπές, στο Δευτεροβάθμιο Διοικητικό Διαιτητικό Δικαστήριο Αθηνών, στη Μόνιμη Επιτροπή Χρηματοδότησης Στεγαστικού Προγράμματος Ε.Κ.Α.Χ., στην Επιτροπή Κατάρτισης Ελεγκτικού Κώδικα Ιδιωτικού Δικαίου, στο Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Σώματος Ορκωτών Εκτιμητών κ.α.
Εργάσθηκε ως Δικηγόρος [Δ.Σ.Α.] κατά την περίοδο 1977-2012 και ως Σύμβουλος Διοίκησης της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (1983-90).
Το 1979 προσελήφθη ως επιστημονικός συνεργάτης στην Α Έδρα Διοικητικού Δικαίου του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου και το 1986 αναγορεύθηκε διδάκτορας με βαθμό άριστα του ιδίου Τμήματος. Το 2010 εξελέγη καθηγητής στο Γενικό Τμήμα Δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου με γνωστικό αντικείμενο «Δημόσιο Λογιστικό Δίκαιο και Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Δίκαιο». Διετέλεσε Πρόεδρος του Γενικού Τμήματος Δικαίου (2009-12) και επί σειρά ετών Διευθυντής του Τομέα Δημοσίου Δικαίου.
Διετέλεσε Αναπληρωτής Πρυτάνεως Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού (2016-2017) και από το 2017 Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων, Προσωπικού και Φοιτητικής Μέριμνας. Από το 2016 ήταν Πρόεδρος της Μονάδας Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) του Παντείου Πανεπιστημίου.
Ήταν υπεύθυνος διδασκαλίας των μαθημάτων «Δημοσιονομικό Δίκαιο (Δημόσιο Λογιστικό)», «Εθνικό και Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Δίκαιο», «Εθνικό και Ευρωπαϊκό Φορολογικό Δίκαιο» (Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης) και του μεταπτυχιακού μαθήματος «Δημοσιονομική οργάνωση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης» στο Π.Μ.Σ. Εθνική και Ενωσιακή Διοίκηση του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης. Κατά την περίοδο 2004- 2012 δίδαξε τα μαθήματα «Κοινοτικό Φορολογικό Δίκαιο» και «Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Δίκαιο» στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Δίκαιο και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση» του Γενικού Τμήματος Δικαίου.
Ήταν Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δημοσιονομικών Μελετών του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης και μέλος του Κέντρου Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής και Θεσμών (Πάντειο Πανεπιστήμιο).Υπήρξε μέλος της Επιτροπής Αναμόρφωσης του Δημόσιου Λογιστικού των Ο.Τ.Α. (Υπουργείο Εσωτερικών, 2002), μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής του Α.Σ.Ε.Π. (1998, 2004), μέλος της Επιτροπής παρακολούθησης θεμάτων αναπτυξιακής συνεργασίας (Υπουργείο Εξωτερικών, 2003) , μέλος της Επιτροπής αναθεώρησης του Κώδικα Δημόσιου Λογιστικού (Υπουργείο Οικονομικών, 2010) και αξιολογητής στο Ι.Κ.Υ. (Μητρώο Αξιολογητών / υποψηφιότητες υποτροφιών για μεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορικά). Είναι μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του περιοδικού «Θεωρία και πράξη Διοικητικού Δικαίου» (Συνταγματικό, Διοικητικό και Ευρωπαϊκό Δίκαιο).
Από το 2020 είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου.
Το επιστημονικό ερευνητικό και συγγραφικό του έργο (μονογραφίες, μελέτες άρθρα και κώδικες) αναπτύσσεται στο πεδίο του Δημοσιονομικού (εθνικού και ευρωπαϊκού) και του Φορολογικού Δικαίου με κύριους άξονες τον έλεγχο της δημόσιας διαχείρισης και την προβληματική της νομιμοποίησης της δημοσιονομικής δραστηριότητας του κράτους, όπως και την δημοσιονομική οργάνωση και λειτουργίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από το 1986 είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Επιλογή από το συγγραφικό του έργο:
Μονογραφίες
- L’ établissement de la Cour des comptes en Gréce, Paris, 1982.
- Η συμμετοχή του Ελεγκτικού Συνεδρίου στις εσωτερικές λειτουργίες της Δημόσιας Διοίκησης, (διδ. διατριβή), Α. Σάκκουλας, Αθήνα, 1986.
- Ο έλεγχος της εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού, Ι.Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος, Μορφωτική Εστία, Αθήνα, 1992.
- Η παρέμβαση της εκτελεστικής λειτουργίας στην διάθεση των πιστώσεων του κρατικού προϋπολογισμού. Η αναζήτηση της νομιμοποίησης, Α. Σάκκουλας, Αθήνα, 1998.
- Στοιχεία ελέγχου εφαρμογής κοινοτικού δικαίου, Νομική Βιβλιοθήκη, 2007.
- Ευρωπαϊκό Δημοσιονομικό Δίκαιο Ι, Οι Πηγές – Πρωτογενές και Παράγωγο Δίκαιο, συνεργασία Ε.Μπαλτα, Νομική βιβλιοθήκη, 2008.
- Οι αρχές του κοινοτικού προϋπολογισμού και η εφαρμογή τους στα στάδια της κατάρτισης, της έγκρισης, της εκτέλεσης και του ελέγχου, Νομική Βιβλιοθήκη, 2008.
- Οι πηγές του Ευρωπαϊκού Φορολογικού Δικαίου, Πρωτογενές και παράγωγο δίκαιο – πριν και μετά τη Λισαβώνα, συνεργασία Ν.Μηλιώνη, Ε.Κοκόλια, Τ.Πεδιαδιτάκη, Νομική Βιβλιοθήκη, 2012.
Αρθρογραφία
- Η αποδοτικότητα και η οικονομικότητα ως περιεχόμενο του δικαστικού ελέγχου των δημοσίων δαπανών στη Γερμανία, περ. Διοικητική Ενημέρωση, 3/1995.
- Η νομιμοποιητική λειτουργία της συνολικής δράσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου στη δημοσιονομική πολιτική, ΕΔΚΑ 6/2005.
- Μέθοδοι εκτέλεσης του κοινοτικού προϋπολογισμού και έλεγχος – Προσαρμογές του εθνικού δημοσιολογιστικού συστήματος, Επιστημονική Επετηρίδα Εφαρμοσμένης Έρευνας, Διοίκηση και Οικονομία, ΤΕΙ Πειραιά, 2/2007.
- Η Σύγκρουση Συμφερόντων στην Κοινοτική Διαχείριση. Η υπόθεση Manuel Camos Grau κατά της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Θεωρία και Πράξη Διοικητικού Δικαίου,12/2008.
- Οι έννοιες του διατάκτη και του υπολόγου στο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό σύστημα, ΕΔΔΔΔ τευχ. 209/2009.
- Η υποχρέωση ενημέρωσης για τις παρατυπίες και η ανάκτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων κοινοτικών πόρων. Το κοινοτικό νομοθετικό πλαίσιο, Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου, 1/2009.
- Το ζήτημα της νομικής βάσης των δαπανών στην κοινοτική έννομη τάξη και η συμβολή του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στην επίλυσή του, Επιθεώρηση Διοικητικού Δικαίου, 2015/2010.
- El BCE PUEDE ESTAR LEGALMENTE EXENTO DE PARTICIPAR EN LA REESTRUCTURA DE LA DEUDA GRIEGA? με Νικηφ. Χατζηγάκη, στο περιοδικό Investigacion en Ciencia Regional, PSI Journal, 2016.
Σε συλλογικούς τόμους
- Νομιμοποιητικές διαδικασίες του κρατικού προϋπολογισμού στο σύγχρονο κράτος, στον τιμητικό τόμο Μνήμη Ονούφριου Φαρμακίδη, Το κράτος στον 21ο αιώνα – Παγκοσμιοποίηση και Κοινωνία της Γνώσης, Α. Σάκκουλας, 2003.
- Η συμμετοχή του κοινοβουλίου στην κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού – Το άρθρο 79 παρ. 3 του αναθεωρημένου Συντάγματος, Μελέτες προς τιμήν του καθηγητού Θεόδωρου Σκούντζου, τόμ. Α, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, 2005.
- Η αρχή της ειδίκευσης του προϋπολογισμού: έννοια και χρησιμότητα, στον Τιμ. Τόμο για τον ομότιμο καθηγητή Αριστοκλή Ιγνατιάδη, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 2007.
- Οι έννοιες του διατάκτη και του υπολόγου στο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό σύστημα, στον Τιμητικό Τόμο των καθηγητών του Α.Π.Θ. Λουκά και Δήμητρας Θεοχαροπούλου, Α.Π.Θ., 2010.
- Το ζήτημα της νομικής βάσης των δαπανών στην κοινοτική έννομη τάξη και η συμβολή του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στην επίλυσή του, τιμητικός τόμος για τη μνήμη του καθηγητή Ι. Βαρθολομαίου, Πανεπιστήμιο Πειραιά, 2010.
- Η αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης - Από το κοινοτικό στο εθνικό δημοσιονομικό σύστημα, τιμητικός τόμος Καθηγητού κ. Θεόδωρου Παναγόπουλου, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, 2011.