Συστημικός Έλεγχος για την Εφαρμογή των Διατάξεων από Υπηρεσία Δόμησης Νησιωτικού Δήμου Σχετικά με την Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ (εφαρμογή μεθοδολογίας ανάλυσης διακινδύνευσης)

Η εφαρμογή των διατάξεων από Υπηρεσία Δόμησης νησιωτικού Δήμου (δημοφιλέστατου τουριστικού προορισμού) σχετικά με την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και ειδικότερα ο έλεγχος τήρησης της διαδικασίας διαπίστωσης και χαρακτηρισμού των αυθαιρέτων κατασκευών/χρήσεων γης και της επιβολής των σχετικών κυρώσεων. Ο έλεγχος αφορά στο χρονικό διάστημα από 01.01.2019 έως 30.06.2022 και εκκίνησε την 01.09.2022.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

1. Ως προς το θεσμικό πλαίσιο

Οι συνεχείς τροποποιήσεις του θεσμικού πλαισίου σε συνδυασμό με τη μη κωδικοποίηση των διατάξεων, των διαδικασιών καθώς και τη μη προτυποποίηση των εντύπων δεν εξασφαλίζουν την τήρηση μιας μονοσήμαντης διαδικασίας, αλλά οδηγούν στην αποσπασματική εφαρμογή διατάξεων, στον μη αποτελεσματικό έλεγχο των υφιστάμενων αυθαιρέτων, στη μη αποτροπή εκτέλεσης νέων και εν τέλει στην πλημμελή κρατική εποπτεία του ελέγχου της αυθαίρετης δόμησης στη χώρα μας. Περαιτέρω, επιβαρυντικά επί των ανωτέρω, λειτουργεί η επί μακρόν διατήρηση στο θεσμικό πλαίσιο (ν.4495/2017) διατάξεων περί νέων δομών και αρμοδιοτήτων αυτών, οι οποίες (διατάξεις) παρά την παρέλευση εξαετίας από τη θεσμοθέτησή τους παραμένουν ανενεργές.

2. Ως προς τις ενέργειες της ΥΔΟΜ αναφορικά με την εξέταση αυθαιρέτων κατασκευών

Α. Η ελεγχόμενη υπηρεσία προκύπτει ότι, κατά την εξέταση σχετικών καταγγελιών περί αυθαιρέτων, είτε δεν προέβη σε καμία ενέργεια είτε προέβη με καθυστέρηση πέραν του εύλογου χρόνου στις οφειλόμενες ενέργειες εφαρμογής της νομοθεσίας περί αυθαιρέτων κατασκευών το χρονικό διάστημα που αφορά ο παρών έλεγχος. Η εν λόγω δυστοκία αποδίδεται σε λόγους αντικειμενικής και επί μακρόν δυσλειτουργίας της υπηρεσίας λόγω του προβλήματος υποστελέχωσής της, που κορυφώθηκε τη διετία 2019 και 2020.

Β. Η αδυναμία έγκαιρης άσκησης των υπηρεσιακών αρμοδιοτήτων της (οι οποίες εκτείνονται χωρικά και στους υπόλοιπους τέσσερις (4) Δήμους της Περιφερειακής Ενότητας),  η, κατά συνέπεια, συσσώρευση μεγάλου όγκου εκκρεμοτήτων, καθώς και η μη έγκαιρη εξυπηρέτηση των πολιτών, αποτελούσαν χρόνια δυσεπίλυτα προβλήματα της Υπηρεσίας, που αποτυπώθηκαν από τον εκάστοτε επικεφαλής της, σε σχετική αλληλογραφία προς την οικεία δημοτική αρχή.

Γ. Από το ελεγχόμενο δείγμα, αναφορικά με την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου περί ελέγχου των υφιστάμενων αυθαιρέτων, προκύπτουν ζητήματα μη τήρησης αλληλουχίας διαδικασιών και μη συμμόρφωσης με την ισχύουσα νομοθεσία κατά το ελεγχόμενο διάστημα, τα οποία κατηγοριοποιούνται ως ακολούθως:

• Μη εξέταση των υποβληθεισών αιτήσεων/καταγγελιών (ανέρχεται σε ποσοστό 62%).
• Μη βεβαίωση των προστίμων των οριστικοποιημένων εκθέσεων αυτοψίας (ανέρχεται σε ποσοστό 71%).
• Εσφαλμένος υπολογισμός των προστίμων των εκθέσεων αυτοψίας λόγω μη εφαρμογής της ορθής τιμής ζώνης από τους Πίνακες Υπουργείου Οικονομικών (ανέρχεται σε ποσοστό 58%).
• Μνεία λανθασμένων διατάξεων αναφορικά με τον υπολογισμό του προστίμου διατήρησης σε περίπτωση αποδοχής της εκθέσεως επί του σώματος των εκθέσεων αυτοψίας (ανέρχεται σε ποσοστό 100 %).
• Μη αποστολή των οριστικοποιημένων εκθέσεων αυτοψίας στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση και στις συναρμόδιες οικείες και μη υπηρεσίες για τις δικές τους ενέργειες (ανέρχεται σε ποσοστό 100%).
• Κατά την καταγραφή αυθαιρέτου με τον χαρακτηρισμό πολεοδομική παράβαση δεν λαμβάνεται υπόψη το υφιστάμενο καθεστώς προστασίας της νήσου, λόγω του οποίου οι εν λόγω πολεοδομικές παραβάσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αυθαίρετες κατασκευές της παρ.1α) ή 1β) του αρθ.81 του ν. 4495/2017, γεγονός με άμεση επίδραση στον υπολογισμό των αναλογούντων προστίμων.

Δ. Από τα ως άνω ζητήματα αναδεικνύεται ένα ελεγκτικό περιβάλλον τόσο πλημμελούς άσκησης αρμοδιοτήτων όσο και εσφαλμένης διοικητικής πρακτικής που έχουν, μεταξύ άλλων, ως επιπτώσεις τη μη επιβολή των αναλογούντων προστίμων και την απώλεια δημοσίων εσόδων. Παρά ταύτα δεν αναζητούνται ευθύνες λόγω των διαπιστωμένων διαχρονικά δυσλειτουργιών της ΥΔΟΜ, που αποδίδονται σε αντικειμενικούς παράγοντες (υποστελέχωση), των οποίων η επίδραση στις εν λόγω δυσλειτουργίες (και τις επιπτώσεις/συνέπειές τους) δεν μπορεί να υποτιμηθεί ή αγνοηθεί.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α. Το ΥΠΕΝ λαμβάνοντας υπόψη τα διαλαμβανόμενα στην παρούσα έκθεση:

α) προτείνεται να προβεί στις κατά την κρίση του ενέργειες αναφορικά με την κωδικοποίηση των διατάξεων, των διαδικασιών, καθώς και την προτυποποίηση των εντύπων του θεσμικού πλαισίου περί αυθαιρέτων κατασκευών.

β) αναφορικά με το ότι οι μνημονευόμενες υπαγωγές στους νόμους περί αυθαιρέτων επί του σώματος των εκθέσεων αυτοψίας δεν προβλέπεται, βάσει των ισχυουσών διατάξεων, να έχει προηγουμένως διαπιστωθεί εάν τηρούν τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις περί υπαγωγών σε τόπους όπου προστατεύεται η πολιτιστική κληρονομιά, προτείνεται να προβεί στις, κατά την κρίση του, ενέργειες προκειμένου να εξαλειφθεί ο κίνδυνος τα καταγεγραμμένα ευρήματα στην Έκθεση Αυτοψίας να μην ανταποκρίνονται στο εύρος των πραγματικών αυθαιρεσιών σε περιοχές που προστατεύονται από τον Αρχαιολογικό νόμο.

Β. Η ΥΔΟΜ, λαμβάνοντας υπόψη τα διαλαμβανόμενα τόσο στην παρούσα έκθεση όσο και στους Πίνακες του Παραρτήματος που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της, προτείνεται να προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:

α) εξέταση όλων των καταγγελιών περί αυθαιρέτων με αυστηρή τήρηση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.

β) δημιουργία, τήρηση και διαρκή ενημέρωση ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων (τύπου excel) στην οποία να αποτυπώνεται η αλληλουχία των υπηρεσιακών ενεργειών για τις υποθέσεις των αυθαιρέτων κατασκευών.

γ) επανυπολογισμό και βεβαίωση των προστίμων διατήρησης σε ετήσια βάση για όλες τις οριστικοποιημένες εκθέσεις αυθαιρέτων.

δ) αποστολή των οριστικώς κριθέντων ως κατεδαφιστέων αυθαιρέτων στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση.

ε) έκδοση συμπληρωματικού χρηματικού καταλόγου στις περιπτώσεις που διαπιστωμένα έχει γίνει λανθασμένος υπολογισμός προστίμων.

στ) διαβίβαση των εκθέσεων αυτοψίας στην οικεία αρχαιολογική υπηρεσία και σε τυχόν συναρμόδιους φορείς/υπηρεσίες, ανάλογα με την υφιστάμενη χρήση της αυθαίρετης κατασκευής (ενδεικτικά: οικεία Περιφερειακή Υπηρεσία Τουρισμού για τις τουριστικές επιχειρήσεις, αρμόδια υπηρεσία οικείου Δήμου για τα Καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος).