Έλεγχος της ΕΑΔ σχετικά με το νομικό πλαίσιο απαγόρευσης της διαφήμισης των νέων καπνικών προϊόντων (κυλίνδρων καπνού και συσκευών θέρμανσης)

Θέμα: Έλεγχος της ΕΑΔ σχετικά με το νομικό πλαίσιο απαγόρευσης της διαφήμισης των νέων καπνικών προϊόντων (κυλίνδρων καπνού και συσκευών θέρμανσης) και τη νομιμότητα των ακολουθούμενων πρακτικών των εταιριών παραγωγής, εμπορίας και διαφήμισης των προϊόντων αυτών.

Μετά από καταγγελία, το διάστημα από 20.05.2022 μέχρι 28.07.2022 διενεργήθηκε έλεγχος από Επιθεωρητές-Ελεγκτές του Τομέα Υγείας και Πρόνοιας της ΕΑΔ, με αντικείμενο την αξιολόγηση του νομικού πλαισίου που διέπει την απαγόρευση της διαφήμισης των νέων καπνικών προϊόντων στο διαδίκτυο (κυλίνδρων καπνού και συσκευών θέρμανσης) και τη νομιμότητα των ακολουθούμενων πρακτικών των εταιριών παραγωγής, εμπορίας και διαφήμισης των ως άνω προϊόντων.

Διαπιστώσεις από τον έλεγχο των Επιθεωρητών – Ελεγκτών

(α) Ως προς το νομοθετικό πλαίσιο:

• Το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα και εμφανίζει προβλήματα σαφήνειας και συνοχής. Ενδεικτικά δεν γίνεται ρητή μνεία της απαγόρευσης διαφήμισης του θερμαινόμενου καπνού, καθότι τα συγκεκριμένα προϊόντα παρήχθησαν μεταγενέστερα από την ισχύ του νόμου, σε αντίθεση με το ηλεκτρονικό τσιγάρο που αναφέρεται ρητά.
• Για τις παραβάσεις της απαγόρευσης διαφήμισης των πάσης φύσεως καπνικών προϊόντων μέσω διαδικτύου δεν προβλέπονται διοικητικές κυρώσεις (πρόστιμα), παρά μόνο ποινικές κυρώσεις, χωρίς όμως να προσδιορίζονται τα πρόσωπα εις βάρος των οποίων μπορούν να επιβληθούν αυτές (των διαφημιζόμενων επιχειρήσεων, των διαφημιστικών εταιριών ή των μελών των διοικήσεων των ανωτέρω επιχειρήσεων).
• Οι κυρώσεις που προβλέπονται στην ισχύουσα νομοθεσία κρίνεται ότι δεν λειτουργούν αποτρεπτικά στη διαφήμιση νέων καπνικών προϊόντων στο διαδίκτυο με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η διαφήμισή τους, η οποία ενέχει τον κίνδυνο προσέλκυσης όχι μόνο των ήδη καπνιστών, αλλά και νέων ηλικιακά χρηστών.

(β) Ως προς τις πρακτικές των εταιριών:

• Εντοπίστηκαν στο διαδίκτυο πρακτικές εταιριών κατασκευής, εισαγωγής και εμπορίας νέων καπνικών προϊόντων (κυλίνδρων καπνού και συσκευών θέρμανσης) που αποτελούν παράβαση της νομοθεσίας για τη διαφήμιση καπνικών προϊόντων, καθώς, αφού προηγηθεί πλοήγηση στις ιστοσελίδες των εταιρειών αυτών, στη συνέχεια κατά την πλοήγηση σε άλλες ιστοσελίδες ενημερωτικού χαρακτήρα, αναδύονταν διαφημιστικά παράθυρα ή δρομολογούνταν διαφημίσεις των προϊόντων των ανωτέρω εταιρειών. Επιπλέον, εντοπίστηκαν δημοσιεύματα σε ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης ανά τακτά χρονικά διαστήματα, με άμεσο και έμμεσο διαφημιστικό περιεχόμενο, όσον αφορά στα προϊόντα συγκεκριμένης εταιρείας.

Η Έκθεση Ελέγχου διαβιβάστηκε:

• Στη Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων του Υπουργείου Υγείας με πρόταση να μεριμνήσει για α) τη θέσπιση σαφούς και συνεκτικού νομοθετικού πλαισίου για την απαγόρευση της διαφήμισης των νέων καπνικών προϊόντων στο διαδίκτυο ( συμπεριλαμβανομένων και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης) β) τον προσδιορισμό των αρμοδίων υπηρεσιών για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των εταιρειών παραγωγής και εμπορίας αυτών, γ) τη θέσπιση αποτελεσματικών αποτρεπτικών κυρώσεων στους παραβάτες, εστιασμένων κυρίως στις διαφημιζόμενες εταιρίες και τον σαφή ορισμό της σχετικής διαδικασίας για την επιβολή τους και δ) τη σαφή οριοθέτηση και διάκριση των εννοιών της διαφήμισης και της ενημέρωσης-επικοινωνίας προς τους καταναλωτές ισχυρισμών μειωμένης, σε σχέση με τα συμβατικά καπνικά προϊόντα, βλάβης για την υγεία, εκ μέρους κατασκευαστών ή εισαγωγέων νέων καπνικών προϊόντων, ώστε να αποφευχθεί καταχρηστική προβολή τέτοιων ισχυρισμών, η οποία θα συνιστά διαφήμιση.
• Στην Εισαγγελία Εφετών Αθηνών για την ποινική αξιολόγηση των διαλαμβανομένων σε αυτήν.